Na cmentarz wracają żydowskie nagrobki zdemontowane ze stopni schodów prowadzących na stołeczną Górę Bouffałową (Tauro)

Nagrobki żydowskie barbarzyńsko wykorzystane w czasach sowieckich do budowy schodów na Górze Bouffałowej w pobliżu Ogrodu Luterańskiego spotkały się w końcu z należytą uwagą –rozbiórkę schodów rozpoczęto już dziś.

Fragmenty nagrobków zostaną po obu stronach alei Kirkuto.

Podczas budowy Narodowej Sali Koncertowej pojawią się nowe schody, a ścieżki Ogrodu Luterańskiego zostaną połączone z tarasem sali.

Urząd Miasta Wilna konsultował się z przedstawicielami społeczności żydowskiej i Departamentem Dziedzictwa Kulturowego w sprawie rozbiórki schodów utworzonych z kamieni nagrobnych. Ponad 1000 ton fragmentów kamieni nagrobnych znalezionych w różnych częściach miasta jest już przechowywanych na starym cmentarzu żydowskim na Śnipiszkach i na terenie starego cmentarza żydowskiego na Zarzeczu (przy ulicy Olandų). W czasach sowieckich zostały one wykorzystane do budowy infrastruktury transportowej i budynków. Na plac w pobliżu starego cmentarza żydowskiego przy ulicy Olandų kamienie nagrobne z napisami dostarczono z terenu ulic T. Kosciuškos, Latvių, Vytauto i zachodniej obwodnicy. Wiele miejsc, w których odkryto obiekty zbudowane z fragmentów żydowskich nagrobków, zostało już uporządkowanych – kamienie nagrobne rozebrano, a w przypadkach, gdy budowli nie planuje się rozebrać (w dzielnicy Lazdynai (Žėručio g. 4), na Antokolu, na terenie Wileńskiego Miejskiego Szpitala Klinicznego oraz w pobliżu muru przy Vytenio g. 6) samorząd w porozumieniu ze wspólnotą żydowską oznaczył je tablicami informacyjnymi.

Część zdemontowanych wcześniej fragmentów nagrobków z różnych budynków powróciła na teren historycznego starego cmentarza żydowskiego na Zarzeczu, gdzie planuje się postawić pomnik i należycie uwiecznić pamięć pochowanych tu mieszczan.

Cmentarz na Zarzeczu działał od 1830 do 1963 r., grzebano na nim Żydów, zamieszkałych w Wilnie pod kon. XIX – na pocz. XX w. W 1961 r. władze sowieckie podjęły uchwałę o likwidacji starego cmentarza żydowskiego na Zarzeczu, a nagrobków użyto zamiast materiałów budowlanych (do budowy schodów, murów czy dekoracji elewacji transformatorów), często nawet nie starając się dokładnie wymazać wyrytych na nich napisów. Po zniszczeniu cmentarza na Zarzeczu miejsce to zamieniło się w pustkowie, porośnięte przypadkową roślinnością.

Kilka lat temu uporządkowano dla zwiedzających 11-hektarowy teren starego cmentarza żydowskiego przy ulicy Olandų – utworzono aleje drzew, przełożono ścieżki, pojawiły się stoiska informacyjne, sprzątnięto las.

Zdj. Sauliusa Žiury
Dział Marketingu i Komunikacji, [email protected]